‘Hoezo Spinoza?’

Verslag voorstelling van Harpert Michielsen voor de Vrienden van de ASK

21 april, OBA Forum, Oosterdokskade Amsterdam

De illusie van de vrije wil en het toeval, de drie soorten kennis, de conatus, de positie van Joden in zeventiende-eeuws Amsterdam – het zijn niet de meest luchtige onderwerpen die aan bod komen in de voorstelling van theatermaker Harpert Michielsen. Maar in de nagenoeg volle OBA Forumzaal slaagde hij er zeker in om ze op zeer heldere wijze voor het voetlicht te brengen. En met de nodige humor.

Hilarisch was de scène waarin het belangrijkste sollicitatiegesprek dat iemand ooit had gevoerd volledig – en letterlijk – in het water viel door een hele reeks gebeurtenissen die ogenschijnlijk volstrekt toevallig waren en dus tot ongelooflijke frustratie en woede leidden. Kristalhelder liet Michielsen zien dat als je Spinoza begrepen hebt, je vanzelf gaat inzien dat alles een oorzaak heeft en het dus ook geen enkele zin heeft kwaad te worden op dingen waarop je geen enkele invloed hebt. En wat je kunt doen met de rust die dat oplevert en de energie die dan vrijkomt.

Michielsen maakte eerder voorstellingen over Amsterdamse doeners als de arts en filantroop Samuel Sarphati en SDAP-wethouder Emanuel Boekman. Een voorstelling over een denker was voor hem een enorme uitdaging, en zeker als het gaat om Spinoza, wiens Ethica berucht is als ‘extreem moeilijk’ boek. In Hoezo Spinoza? slaagt Michielsen daar echter wonderwel in. Zijn weergave van het leven en werk van Spinoza is heel duidelijk, vlot en geestig. Wat goed werkt is dat hij zijn verhaal regelmatig onderbreekt en snel een zeventiende-eeuwse kraag omdoet, waarna hij als Spinoza commentaar levert op hetgeen de toneelspeler zojuist verteld heeft. Hiermee prikt hij op speelse wijze allerlei legendes door – zoals de vermeende liefdesrelatie met Clara van den Enden, de band tussen Spinoza en Rembrandt – en scheidt hij zo feit en fictie. Al met al een uiterst onderhoudende, leerzame voorstelling, die door het publiek zeer werd gewaardeerd.

Voor informatie over Harpert Michielsen: www.harpertmichielsen.nl

Voor deze voorstelling en eventuele boekingen: www.hktproducties.nl

02 mei 2023

Op 21 april a.s. zal er in samenwerking met de OBA een theatervoorstelling worden verzorgd door Huiskamer Theater Producties in de OBA.
Harpert Michielsen, acteur/theatermaker geeft een voordracht over de grootste vrijdenker van Nederland onder de titel “Hoezo Spinoza?”

Voorstelling: Hoezo Spinoza
Tekst en spel: Harpert Michielsen Eindregie Martijn de Rijk
Datum: 21 april 2023
Aanvang: 19.30 uur
Locatie: OBA Oosterdokstraat 110 Amsterdam
Kaarten: https://www.oba.nl/agenda/oosterdok/hoezospinoza.html

Voor vrienden van de Amsterdamse Spinoza Kring is deze voorstelling gratis, zij kunnen zich aanmelden doro een mail te sturen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

HOEZO SPINOZA?

Het is belangrijk het menselijke handelen niet te bespotten, niet te betreuren, niet te veroordelen, maar te begrijpen.

Spinoza wordt in Nederland omarmd als de ultieme ‘denker des vaderlands’, die in Amsterdam naamgever is van een straat, een standbeeld, een lyceum, een campus, een lezing en meer. Ooit sierde zijn portret het biljet van duizend gulden en de Spinoza-premie is de hoogst mogelijke wetenschappelijke prijs. Kortom Spinoza is onze hoogste waarde.

Maar wat weten we eigenlijk van hem? Wie was die man en wat is zijn gedachtegoed? Waarom is hij juist nu belangrijk? Hoezo Spinoza?

In zijn werk Ethica, eigenlijk een ondoordringbaar zelfhulpboek avant-la-lettre, beschrijft Spinoza met wetenschappelijke precisie hoe we het hoogste geluk kunnen bereiken. Maar hij laat ons ook achter met vragen. Wat bedoelt hij nou precies?

De antwoorden van Spinoza kunnen ons richting en troost bieden. Hij weet immers wat het betekent om in isolement te leven; in 1656 werd hij door de Portugees-Israëlitische Gemeente uit de joodse gemeenschap verstoten. Hij leefde, als tweede generatie immigrant, tussen twee culturen en overleefde twee pestepidemieën.

Harpert Michielsen is zelf geen filosoof, maar historicus en theatermaker, waardoor hij het werk van Spinoza bekijkt als een nieuwsgierige leek. Hij neemt het publiek mee in een wonderlijke ontdekkingstocht door het leven en denken van deze nieuwe Nederlander uit de 17e eeuw.

20 maart 2023

06 december 2022

https://studio.youtube.com/video/HYBqlUlcG5o/edit 

18 november 2022

Spinoza en de kunst van het geluk

Op 16 oktober gaan Spinozakenners prof. Jeroen Bartels en prof. Wiep van Bunge het gesprek aan met kunstenaars Robin Lutz en Carla van der Werf over de vraag hoe Spinoza met kunst in verband gebracht kan worden. Het publiek wordt uitgenodigd vragen te stellen. Anne Woodward is gespreksleider.

14.00 uur - Opening tentoonstelling
15.00 uur - Aanvang ronde tafel gesprek

Reserveren bij Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

19 september 2022

Binnenkort barst de Spinoza Oktobermaand los in Den Haag en omstreken.
Zie https://www.spinozadenhaag.nl/spinozamaand-oktober-2022/

Thema dit jaar: Spinoza praktisch en actueel

Buste Spinoza van Carla van der Werf

09 september 2022

In deze aflevering van de podcast serie 'Wie wat bewaart' vertelt Nanda van Bodegraven o.m. over de tegel (wandel) route 'Vrijheid van Amsterdam' en de Spinoza fiets route over mens en natuur.

De podcast serie 'Wie wat bewaart' is een programma van AmsterdamFM i.s.m. het Allard Pierson.
Daarin wordt aandacht besteed aan de Amsterdamse musea en andere onderwerpen die het verleden aan het heden binden.
Robert van Altena, Frans van der Beek en Jeroen de Vries verzorgen afwisselend de presentatie.

Wie Wat Bewaart is te beluisteren onder AmsterdamFM via de diverse podcast platforms & op Salto Amsterdam.

Link:

Wie wat bewaart 13 mei | Nanda van Bodegraven over de Vrijheid van Amsterdam – AmsterdamFM

16 mei 2022

De Spinozaloge in de OBA, Oosterdok Amsterdam (3e verdieping)
Daarin een collectie boeken van- en over Spinoza en een aantal belangrijke begrippen kort toegelicht, aangevuld met tekst en beeld.
Verder op 3e verdieping in 2 nissen hangt informatie over Spinoza's Leven / Amsterdam / Geschriften / Actualiteit.

Zie ook SpinOBA.nl voor meer info.

foto's Michiel van Lith

Concept, vormgeving, tekst en redactie: Eliane Beyer en Michiel van Lith. 
Met dank aan: Henri Krop (basisteksten/correcties) en Tina Ruijs (correcties).
Alsook Jessica van der Sluis, Ton van de Laar en Jan Scholte vanuit de OBA;
Piet van der Hoeven voor de rode verf; Margreet de Heer voor het ter beschikking stellen van haar Spinozastrip; en de hedendaagse kunstenaars die het leuk vonden dat hun Spinoza interpretatie met een kleine afbeelding aan de OBA wand kwam te hangen.

28 februari 2022

Op 20 februari 2022 was het dan eindelijk zover!
In de OBA aan de Oosterdokskade in Amsterdam is plaats gemaakt voor Spinoza.

In het ‘Huis van alle Talen’ is een Spinoza ‘loge’ ingericht met een collectie boeken (van- en over Spinoza, onder meer uit de nalatenschap van Stan Verdult en boeken in bruikleen van de Vereniging het Spinozahuis) en een daaraan gekoppelde kleine tentoonstelling. 
Door middel van tekst en beeld wordt een toegankelijk overzicht gegeven van Spinoza’s leven, de kern van zijn denken en zijn betekenis voor het huidige Amsterdam.

Naast Rutger Groot Wassink (wethouder Sociale Zaken, democratisering en emancipatie van de gemeente Amsterdam) die de opening verrichtte kwamen kort aan het woord:

Rob Hartmans, voorzitter van de Amsterdamse Spinoza Kring en
Martin Berendse, directeur van de OBA.

Daarop volgde een intermezzo met vragen aan publiek en sprekerspanel geleid door Karianne Marx nav Spinoza 'slogans' (parafrases op basis van Spinozacitaten) en muziek op piano door Jaqueline Smit.

Het 2e deel van de middag werd gevuld met 2 lezingen verzorgd door Paul Juffermans, voorzitter Vereniging het Spinozahuis over ‘de actualiteit van Spinoza’.
en Henri Krop, emeritus hoogleraar Spinozastudies over ‘Spinoza als paradoxale icoon van Amsterdam - heden en verleden’.

Van de middag is een youtube registratie gemaakt:

In het hierna volgende bericht zijn enkele fotos van de loge en de aan spinoza gewijde nissen te vinden. 

Hieonder fotos van de openingsceremonie:

      Rob Hartmans, Martin Berendse en Rutger Groot Wassink.

      De spekers en het publiek over hun favoriete slogan, Henri Krop en Paul Juffermans.

      Henri Krop, Michiel van Lith, Eliane Beyer en naast andere hierboven genoemden nog enkele leden van het ASK team (Henriet Ooms, Johan de Jong, Karianne Marx) en pianiste Jaqueline Smit.

28 februari 2022

Op 20 februari a.s. is het dan eindelijk zover!
In de OBA aan de Oosterdokskade in Amsterdam zal plaats worden gemaakt voor Spinoza.

In het ‘Huis van alle Talen’ is een Spinoza ‘loge’ ingericht met een collectie boeken (van- en over Spinoza, onder meer uit de nalatenschap van Stan Verdult en boeken in bruikleen van de Vereniging het Spinozahuis) en een daaraan gekoppelde kleine tentoonstelling. 
Door middel van tekst en beeld wordt een toegankelijk overzicht gegeven van Spinoza’s leven, de kern van zijn denken en zijn betekenis voor het huidige Amsterdam.

De feestelijke opening zal geschieden door Rutger Groot Wassink, wethouder Sociale Zaken, democratisering en emancipatie van de gemeente Amsterdam.

Het programma begint om 15 uur en duurt tot 16.45 uur.

Sprekers:

Rob Hartmans, voorzitter van de Amsterdamse Spinoza Kring.
Martin Berendse, directeur van de OBA.
Paul Juffermans, voorzitter Vereniging het Spinozahuis over ‘de actualiteit van Spinoza’.
Henri Krop, emeritus hoogleraar Spinozastudies over ‘Spinoza als paradoxale icoon van Amsterdam - heden en verleden’.
Karianne Marx zal de middag leiden.

U bent van harte uitgenodigd om hierbij aanwezig te zijn.

Volgens de nu geldende Coronaregels is de zaalcapaciteit in de Oba nog altijd beperkt. 
Om die reden is besloten om van de bijeenkomst ook een video opname te maken die later terug te kijken zal zijn. 
Mocht u toch aanwezig willen zijn dan is het van belang dat u zich tijdig opgeeft.
Bij versoepeling van de regels is het mogelijk dat meer mensen toegelaten zullen worden. 

Aanmelden kan via bijgevoegde link:

https://www.oba.nl/agenda/oosterdok/spinozaboegbeeldvanamsterdam.html

Vergeet niet een geldige Corona QR code en identiteitsbewijs mee te nemen.

Locatie: Theaterzaal van de OBA.
Oosterdokskade 143, 1011 DL Amsterdam.
De OBA is op 10 minuten loopafstand van het Centraal Station.

09 januari 2022

ONLINE en OFFLINE LEZING | In de voetsporen van Adriaan Koerbagh: Ericus Walten, door Rindert Jagersma

Adriaan Koerbagh was niet de enige die streed voor het vrije denken in de 17e eeuw en dat met de dood moest bekopen. In deze lezing maken we kennis met de vrijdenker Ericus Walten (1662-1697), die Koerbaghs overtuigingen deelde, en uiteindelijk ook diens lot.

Met een ongewoon scherpe en onderhoudende pen bemoeide Walten zich met vrijwel alle belangrijke politieke, theologische en filosofische kwesties van zijn tijd. Geïnspireerd door Adriaan Koerbaghs Bloemhof (1668) schreef hij pamfletten tegen bijgeloof, de inmenging van de kerk in overheidszaken en nam hij het op voor Balthasar Bekker en diens De Betoverde Weereld (1691). Jonathan Israel noemde Walten ‘de meest compromisloze voorvechter van tolerantie, constitutioneel bestuur, en het beperken van het gezag van de kerk van de vroege Nederlandse verlichting’.

Mede dankzij Waltens pamfletten raakte de bevolking bekend met radicale, nieuwe ideeën. Zijn ideeën en geschriften kwamen Walten echter duur te staan. Op 19 maart 1694, na slechts vijf jaar als uiterst productief pamflettist actief te zijn geweest, werd hij in Den Haag gearresteerd en opgesloten in de Gevangenpoort, waar hij uiteindelijk zelfmoord pleegde.

In deze lezing gaat Rindert Jagersma in op het leven en werk van Ericus Walten en zijn gedachtengoed.

Over Rindert Jagersma

Rindert Jagersma is als boekwetenschapper gespecialiseerd in de Nederlandse boekhandel rond 1700. Hij is verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen waar hij binnen het MEDIATE-project (Measuring Enlightenment: Disseminating Ideas, Authors, and Texts in Europe, 1665-1830) onderzoek doet naar Nederlandse boekveilingcatalogi. Jagersma’s eerdere publicaties betroffen onder meer de pamflettist Ericus Walten en de verspreiding van het gedachtegoed van de vroege of radicale Verlichting, de kwantitatieve benadering van de vroegmoderne boekhandel en de identificatie van de voorheen anonieme drukkers van Benedictus de Spinoza (1632-1677).

Online én offline lezing

De lezing wordt live gestreamd vanuit de Embassy of the Free Mind via Zoom, dus je kunt deze thuis bijwonen. Ook kun je vragen stellen via Zoom. De Zoom-link ontvang je op je online ticket. Een paar dagen na afloop van de lezing krijg je een persoonlijke link naar de opname van de lezing. Als je er op de avond zelf niet bij kunt zijn, kun je de lezing dus alsnog volgen. De opname is beschikbaar tot 4 december.
Daarnaast zijn er 12 plaatsen beschikbaar in de Grote Sael van de Embassy of the Free Mind voor degenen die de lezing fysiek willen bijwonen

Datum

donderdag 4 november

Tickets

Grote Sael: € 20,- (let op: er zijn 12 plaatsen beschikbaar). Deur open: 18.15 uur. 

online: € 15,- / $ 18

Taal

Nederlands

Tijd

19.30 - 20.45 uur AMSTERDAM

Tickets

https://tickets.embassyofthefreemind.com/events

Verder hierbij ook alvast aandacht voor de lezing op 18 November:

Koerbagh and Spinoza: cliff edge versus caution,
door Jonathan Israel

https://embassyofthefreemind.com/nl/museum/agenda#LRJ

28 oktober 2021

In de Embassy of the Free Mind (gevestigd in ‘Het huis met de Hoofden’, Keizersgracht 123, Amsterdam) is van 17 september t/m 21 december 2021 de tentoonstelling Eerherstel voor een dwarse denker: Adriaan Koerbagh (1633-1669) te zien.

In het kader van deze expositie worden verschillende lezingen, cursussen, rondleidingen en stadwandelingen georganiseerd. Zie hiervoor: https://embassyofthefreemind.com/nl/museum/agenda#RLCvHsep

Een van de cursussen zal worden gegeven door Henri Krop:  

‘Het vrije denken in de Gouden Eeuw: Koerbagh en Spinoza’ 

De thema’s van zijn vier bijeenkomsten zijn:

Spinoza en Koerbagh als 17e -eeuwse Aboutalebs

Spinoza en Koerbagh als vaders van de ‘Radicale Verlichting’?

Koerbaghs pleidooi voor een zuiver Nederlands

Spinoza’s en Koerbaghs pleidooi voor een ‘rationele religie en moraal’

Henri Krop was van 1988 tot 2020 als universitair docent verbonden aan de faculteit wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit in Rotterdam, waar hij tot voor kort tevens bijzonder hoogleraar Spinozastudies was. In 2002 publiceerde hij een vertaling van Spinoza’s Ethica en in 2014 verscheen van hem het standaardwerk: Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland.

Data: 16 en 30 oktober, 13 en 27 november.

Tijd: 16.00-18.15 uur

Locatie: Embassy of the Free Mind (Keizersgracht 123, Amsterdam)

Kosten: € 120,--, inclusief lesmateriaal (wordt uitgedeeld bij begin cursus)

-------------------------------------------------

Verboden boeken in OBA

Parallel aan de tentoonstelling in de Embassy of the Free Mind zal vanaf 1 oktober tot en met 17 december 2021 in de Openbare Bibliotheek Amsterdam, (Oosterdok), aandacht worden besteed aan ‘Het verboden boek - vrijdenkers en dwarsdenkers’.

In 1670 prees Spinoza de vrijheid van denken die de burgers van Amsterdam genoten. ‘Geen godsdienst was zo gehaat, dat hij niet op de bescherming van de overheid kon rekenen, als zijn aanhangers maar aan andere mensen geen schade berokkenen’, zo voegde hij eraan toe. De vrijheid die schrijvers, drukkers en uitgevers hier genoten, deed ook andere auteurs besluiten zich in in de loop van de zeventiende en achttiende eeuw in Amsterdam te vestigen.

Toch werden met regelmaat boeken verboden en schrijvers vervolgd zoals ook de vrijdenker Adriaan Koerbagh die dat met zijn leven moest bekopen. Ten tijde van de Republiek (1579-1795) zijn in Amsterdam in totaal 263 boeken verboden.

De OBA trekt deze geschiedenis door naar het heden, want ook in deze tijd worden boeken door overheden, religieuze organisaties of gemeenschappen in de ban gedaan. 

De OBA, Huis van Alle Talen, ASK en Embassy of the Free Mind, hebben de handen ineengeslagen en zo een aantal werken bij elkaar gebracht die te vinden zullen zijn op de 3^e etage van de OBA. Boeken van uiteenlopende vrijdenkers en dwarsdenkers uit de afgelopen vier eeuwen – van Spinoza en Koerbagh, via Anton de Kom tot Lale Gül.

https://www.oba.nl/agenda/oosterdok/expositievrijdenkersendwarsdenkershetverbodenboek.html

Op 1 oktober 2021 is de aftrap hiervoor gegeven met een talkshow rond dit thema onder leiding van auteur Mounir Samuel.

Vanuit het Huis van alle Talen sloten hierbij aan ‘The Black Archives, het Tsjechisch Centrum, Polish Centre en de Spinozakring 
voor en korte blik op vrijdenkers en dwarsdenkers van alle tijden.

Zodra de registratie van de avond online staat wordt die hier op de site met een link toegankelijk gemaakt.

03 oktober 2021

In het Amsterdam Museum een expositie over Vrijdenkers met Spinoza als beroemdste vrijdenker.

17 september 2021

Sinds 26 juni is het mogelijk de route 'Vrijdenken met Spinoza' door Amsterdam te fietsen.
Deze route is ontwikkeld ter gelegenheid van het 75 jarig bestaan van het Humanistisch Verbond in samenwerking met 'Vrijheid van Amsterdam' en Artis en is op 25 juni gelanceerd.

Spinoza's gedachte dat de mens niet los gezien kan worden van de natuur (lees: het universum en alles wat daarin plaats vindt) vormt het uitgangspunt bij deze fietsroute.

Het startpunt is bij de Stopera bij het Spinozabeeld en voert via Duivendrecht richting de Bijlmer langs speciale banken waar men middels podcasts informatie kan beluisteren.

Kijk voor meer informatie op humanistischverbond.nl en vrijheidvanamsterdam.nl.'  

Vrijdenken met Spinoza op de fiets

AMSTERDAM – Vanaf 26 juni fiets je gratis de Spinozaroute. Je komt langs speciale Spinozabanken waar je luistert naar podcasts over dieren, planten en microben in de stad en de mens te midden van dit alles. De fietsroute is een initiatief van het Humanistisch Verbond, de Vrijheid van Amsterdam en Artis.

Medewerkers van ARTIS vertellen tijdens de tocht over organismen die in het wild in Amsterdam leven. Zoals de witte grijsbandspanner die zich oriënteert op de maan. Of de eeuwige jeugd van de kruisspin. Wetenschappers zoals Robbert Dijkgraaf, Amade M’charek en Damiaan Denys onderzoeken vervolgens wat voor dier de mens is en hoe mens, dier en plant verschillen. Buurtbewoners en andere Amsterdammers vertellen ook wat zij van het verschil vinden tussen mens en andere organismen. De verschillende perspectieven nodigen je uit te reflecteren over de plaats van de mens in de natuur.

Dat nadenken doe je op speciale banken langs de route. Je treft daar een leuning aan in de vorm van het dier of de plant waar Artis over vertelt. Ze worden op de bank en in de mensenwereld geplaatst. Horen ze bij de mens? En de mens bij hen? Of niet? De leuningen zijn gemaakt van recycled afvalplastic.

Spinoza is de aanleiding van dit onderzoek. Hij vond al in de zeventiende eeuw dat het onmogelijk is de mens niet als deel van de natuur te zien. Spinoza wordt door sommige denkers wel gezien als proto-bioloog. De fietstocht start bij het Spinozabeeld en gaat via ARTIS naar de Bijlmer, langs groene fietspaden en prachtige uithoekjes: een dagje vakantie in eigen stad(snatuur). Via QR-codes op de speciale leuningen aan stadsbanken, omgedoopt tot Spinozabanken, zijn de podcasts toegankelijk. Vergeet je telefoon met oordopjes dus niet!

Voor meer informatie kijk op humanistischverbond.nl en vrijheidvanamsterdam.nl.' 

Tegels over filosofen

De fietstocht is een vervolg op een ander filosofisch kunstproject. Op tien stoeptegels in hartje Amsterdam lees je quotes van filosofen, om Amsterdam als vrijdenkersstad te eren.

Hieronder het Spinozabankje bij de Stopera (startpunt) en moment van onthulling in de tuin van Darwin.

Prototype

De route globaal

04 juni 2021

Naar aanleiding van het onlangs in de Oba opgenomen tafelgesprek (youtube kanaal van de OBA ) ontving de ASK een bericht van Toon van Eijk waarin hij ons attendeert op zijn commentaar op het proefschift (2019) van Yoram Stein.

Voor de liefhebbers zie hierbij de onderstreepte link hieronder:

Van Eijk T. (2021). Spinoza over religie. Commentaar op: Yoram Stein (2019). Spinoza's Theory of Religion. The Importance of Religion in Spinoza's Thought and Its Implications for State and Society. PhD thesis, Universiteit Leiden. Civis Mundi Digitaal #106, januari 2021.

In het artikel maakt hij gebruik van zijn eerdere boek over Spinoza's filosofie:
Van Eijk T. (2017). Spinoza in het licht van bewustzijnsontwikkeling. Lulu.

zie ook:

https://books.google.nl/books/about/Spinoza_in_het_licht_van_bewustzijnsontw.html?id=jNw6DwAAQBAJ&source=kp_book_description&redir_esc=y

27 mei 2021

De Amsterdamse Spinoza Kring ontving een aantal berichten van Marc Bedjai waaronder ook deze 2 sonnetten die eigenlijk voor het blog van Stan Verdult bedoeld waren (die helaas niet meer onder ons is) met de vraag die mogelijk op onze site te zetten.

Aldus bij deze. (zie hieronder)

Marc Bedjai publiceerde in 1990: '(fr) M. Bedjai, Metaphysique, éthique et politique dans l'œuvre du Docteur Franciscus van den Enden (1602-1674). Contribution à l'étude des sources des écrits de B. de Spinoza (1632-1677), doctoraal proefschrift Université de Paris 1, 4 dln., 2028 p.'

Wim Klever en Marc Bedjai hebben in 1990 onafhankelijk van elkaar Van den Endens geschriften 'Kort Verhael van Nieuw Nederland' (1662) en 'Vrije Politieke Stellingen' (1665) ontdekt.
Marc Bedjai is er van overtuigd dat Spinoza sterk door van den Enden beïnvloed is geweest. Die op zijn beurt weer beïnvloed zou zijn door onder meer het Rozenkruizers gedachtengoed en Dirck Volckertsz. Coornhert.
De invloed van Van den Enden op Spinoza zal inderdaad van groot belang zijn geweest zijn maar sowieso zullen de kringen rondom Spinoza/Van den Enden een levendig discours hebben gekend en ongetwijfeld was er sprake van wederzijdse inspiratie.
En dat is natuurlijk ook het mooist ;-).

Le sceau de

B.D.E. : Bento D'Espinoza

ou la confidence prudente (caute) sub rosa

L'Eglantine de Spinoza

L'écriture en confidence

C'est secret immense

D'un philosophe épineux (1)

Qui aboutit à l'évidence

D'une dissidence

Dont l'Eglantine est l'aveu

Sur le sceau de la prudence

La subtile annonce

D'un esprit fort soupçonneux


(1) spinosus

Spinoza

Au nom de la Rose

Un credo rosicrucien

Seul connu des siens

C'est ce que Spinoza ose

Par les symboles anciens (1)

Qui cachent le lien

Des arcanes de la Rose

Graphe crypté qui retient

L'essor souverain

D'une secrète apothéose

(1) Alchimiques : B/S

Marc Bedjai
Douai, Avril 2021

Marc Bedjai, Franciscus van den Enden, maître spirituel de Spinoza - Persée

Kort citaat hierbij van wikipedia:

'... Een van de centrale vraagstukken rond Franciscus van den Enden is of en in hoeverre hij invloed had op de wijsbegeerte van Spinoza. Contemporaine auteurs zoals Salomon van Til, Willem Goeree en Jean-Maximilien Lucas (en) maken gewag van deze invloed, net als Johannes Colerus in 1705. Ook Spinoza's 19e-eeuwse biograaf Meinsma wierp de vraag op. In 1990 konden Marc Bedjai en Wim Klever onafhankelijk van elkaar een tweetal anonieme pamfletten aan Van den Enden toeschrijven, het Kort Verhael van Nieuw Nederland en de Vrye Politijke Stellingen. Vooral op basis van dat laatste werk verdedigden ze de stelling dat de hele Spinozistische filosofie reeds door Van den Enden werd uitgewerkt.

De gedachte van een sterke invloed op Spinoza werd daarna ook in de meest recente biografieën van Spinoza overgenomen (in die van Steven Nadler, maar vooral in die van Margareth Gullan-Whur). Een grondige lezing van de pamfletten toont volgens Frank Mertens en Jonathan Israël echter dat de mogelijke invloed eerder beperkt is. Ze menen ook dat de chronologie van de bronnen niet kan uitwijzen of het de leraar was die de leerling beïnvloedde of omgekeerd.

Los van deze vraag naar de invloed op Spinoza, die omwille van het gebrekkige bronnenmateriaal wellicht nooit met zekerheid beantwoord kan worden, zijn Van den Endens late geschriften zeer interessant. Zo is het duidelijk dat hij, samen met Johan de la Court (broer van de meer bekende Pieter de la Court), tot de vroegste Nederlandstalige verdedigers van de democratie gerekend dient te worden. Bovendien is zijn radicale verwerping van de slavernij uniek, zelfs binnen de groep van Amsterdamse vrijgeesten waarin hij vertoefde. Tot slot moeten ook Van den Endens aandacht voor sociale problemen en zijn voorstellen voor georganiseerde solidariteit, waarin hij vermoedelijk door Pieter Corneliszoon Plockhoy beïnvloed was, beschouwd worden als bijzonder origineel voor zijn tijd. De intellectuele invloeden die Van den Enden zelf onderging zijn niet eenvoudig vast te stellen. In zijn werk noemde hij drie denkers bij naam: Niccolò Machiavelli, Hugo Grotius en René Descartes....'

(https://nl.wikipedia.org/wiki/Franciscus_van_den_Enden)

27 mei 2021

Sinds 1 mei is op het youtube kanaal van de OBA (Openbare Bibliotheek Amsterdam) bij het 'Huis van alle talen' een tafelgesprek te zien (1.09 min) tussen
Ton de Kok, Pooyan Tamimi Arab en Yoram Stein onder leiding van Henri Krop met als titel :

'De toekomst van God'

We hopen dat dit een mooie aftrap vormt van een serie tafelgesprekken in samenwerking met de OBA over meer (of minder) actuele thema's onder de overkoepelende titel 'In het licht van Spinoza'.
Als de virussen weer een beetje in slaap gesust zijn zal dat in de toekomst ook door publiek bijgewoond kunnen worden. Maar nu eerst maar even zo.

Youtube link hierbij nogmaals:

13 mei 2021

Henri Krop schreef een reactie nav. een artikel in het Parool van 20 maart waarin een weerslag van een gesprek met Victor Kal, de schrijver van 'De list van Spinoza'.

Een korte versie van deze ingezonden brief haalde de krant. (zie afbeelding)

Hieronder de eerst verstuurde langere versie van Henri Krop:

-----------------------

Spinoza: boegbeeld of angstbeeld van Amsterdam?

In het Parool van zaterdag 20 maart stond een interview met Victor Kal, de schrijver van het recent verschenen De List van Spinoza. Volgens hem was de zeventiende-eeuwse filosoof Spinoza een theoreticus van het fascisme, die een gelijkschakeling van alle burgers voorstaat: een voorbeeld voor Trump, Baudet en Poetin maar niet een inspiratiebron voor Biden, Rutte, of onze burgemeester. Deze politici willen geen ‘redder van het volk’ zijn, maar meerderheden zoeken achter een bepaald beleid. Spinoza is een manipulator, zo beweert Kal, die stelselmatig en listig zijn werkelijke bedoelingen achter mooie woorden verhult en ‘een leider voorstaat, die het volk aan zich weet te binden met een verhaal, waarin hij als de redder verschijnt.’

Het is inderdaad waar dat volgens Spinoza de geschiedenis vele leiders kent die de godsdienst als een mythe gebruiken om het volk koest te houden. Koningen hebben bijvoorbeeld geprobeerd, zo schrijft hij, ‘de mening te laten post vatten dat zij van de goden afstammen’ . Het oude Israël kende een theocratie, waar ‘de wetten van de staat’ en de goddelijke wetten samenvielen. Ook daar wierpen de leiders zich op als de spreekbuis van God.

Met deze observatie is Spinoza nog niet een theoreticus van het fascisme en de associatie van zijn naam met vrijzinnigheid en tolerantie een vergissing, want zo’n vermenging van politiek en religie is geen goed idee. In Spinoza’s eigen woorden: ‘In Amsterdam leven alle mogelijke mensen van iedere natie en geloofsrichting met de grootst mogelijke eendracht samen.’ Dat kan, omdat in het maatschappelijk verkeer hier niet van belang is wat men denkt, maar of ‘men te goeder trouw handelt’. ‘Geen geloof is zo gehaat dat zijn aanhangers niet onder de bescherming staan van de overheid, wanneer ze volgens de wet leven.’ Een vrije samenleving als Amsterdam in de 17^e eeuw - en nu - is alleen mogelijk is als de wet voor iedereen geldt, de overheid incluis. Spinoza pleit voor een overheid die de burgers ‘niet door angst aan te jagen tot slaaf maakt’, maar hen vrijmaakt zodat zij de mogelijkheid hebben ‘zich te doen gelden’. Het standbeeld van Spinoza bij de Stopera met het opschrift ‘het doel van de staat is de vrijheid’ vat zijn ideeën wel degelijk goed samen. Daarom propageert de Amsterdamse Spinoza kring Spinoza als een boegbeeld van onze stad.

Spinoza vindt mythen die een leider als redder van de natie schetsen schadelijk en noemt een samenleving waar alle neuzen dezelfde kant opstaan een perverse illusie. Simpelweg, omdat mensen verschillend zijn, is het onverstandig de politiek aan een Leider toe te vertrouwen, zoals het fascisme wil, want dat sluit mensen of groepen uit. Spinoza pleit voor een politiek die de burgers betrekt bij de besluitvorming, want alleen dan zijn ‘onredelijke besluiten het minst te vrezen’. Zijn antwoord op het ‘fascisme’ en populisme van nu zou niet zijn, zoals Kal zegt, ‘een op de juiste wijze opgevatte religieuze wet’, maar een politiek, die van het streven van ieder mens naar vrede én vrijheid uitgaat.

Henri Krop, secretaris van de Amsterdamse Spinoza Kring

------------

linkje artikeltje Parool:

https://www.parool.nl/es-b2bdcf80

07 april 2021

De Ambassade van de Vrije Geest heeft een youtubelink beschikbaar gesteld waarin het interview door Karianne Marx met Maxime Rovere over zijn zojuist verschenen boek 'Spinozaland' te zien is.

Aldus hierbij:

De video is de opname van het Zoomevenement. Het interview met de auteur is in het Engels.
Spinozaland is een boek dat zich niet makkelijk laat karakteriseren. Het is fictie, maar wel gebaseerd op een enorme hoeveelheid historisch bronnenmateriaal en –onderzoek. Bovendien is het ook een filosofisch boek, waarin de ideeëngeschiedenis met veel verrassende inzichten tot leven komt.

25 februari 2021

Op donderdag 11 februari om 15.30 wordt in de Ambassade van de Vrije Geest het zojuist in vertaling verschenen 'Le Clan de Spinoza' van Maxime Rovere online gepresenteerd.

Spinozaland, De ontdekking van de vrijheid - Amsterdam 1677 is vertaald door Hendrickje Spoor en Frank Mertens en wordt uitgegeven door Uitgeverij Balans.

Rovere zal voor dit doel aanwezig zijn en geïnterviewd worden door Karianne Marx van de Amsterdamse Spinoza Kring (voertaal Engels). Denker des Vaderlands Daan Rovers zal het eerste exemplaar in ontvangst nemen.

Het betreft een fictieve maar op feiten gebaseerde schets van de 17e eeuwse wereld rondom- en van Spinoza.

Geïnteresseerden kunnen zich via deze link aanmelden. (gratis)

Na aanmelding krijgt u per mail een linkje toegestuurd waarmee de presentatie via livestream online gevolgd kan worden (of later bekeken kan worden).

Voor meer info:

https://www.uitgeverijbalans.nl/boeken/spinozaland/

https://embassyofthefreemind.com/nl/museum/agenda#SPIN21

08 februari 2021