Rondom de geboortedag van Spinoza organiseert de Amsterdamse Spinoza Kring in en i.s.m. Paradiso sinds 2008 een lezingen- en discussiemiddag ter ere van deze wereldberoemde filosoof. Met dit evenement wordt aandacht gevraagd voor Spinoza en zijn nog immer actuele gedachtegoed.

De Spinozadag wordt elk jaar druk bezocht, niet in het laatst vanwege de boeiende lezingen die na afloop veelal ook op deze website beschikbaar komen.

Spinoza - vreemdeling

Spinoza is wat we tegenwoordig een ‘allochtoon’ zouden noemen, omdat zijn vader in Portugal was geboren. Hij is daarbij ook een vluchteling, want zowel van zijn vaders als van zijn moeders kant is hij afkomstig uit een familie van marranen - letterlijk ‘zwijnen’-, dat wil zeggen joden die in Spanje en Portugal onder dwang tot het christendom waren bekeerd om verbanning te voorkomen. Vanwege de constante druk van de inquisitie, die deze ’nieuwe christenen’ ervan verdacht in het geheim trouw te zijn gebleven aan het jodendom, waren zij naar het Noorden gevlucht en gebruik makend van de geloofsvrijheid in de nieuwe Republiek terug gekeerd tot het jodendom. Spinoza bleef een buitenstaander, in die migrantengemeenschap, maar ook, na zijn verbanning in het verzuilde Nederland. Hij sloot zich namelijk niet bij een van de vele andere geloofsgemeenschappen aan. Hij schreef zijn werken in het Latijn en slechts met tegenzin maakte hij soms gebruik van het Nederlands. Toch kon de ‘vreemdeling’ Spinoza een icoon van Nederland worden en is hij tot het boegbeeld van Amsterdam uitgeroepen (cultuurnota 2007). Dit conflict tussen vreemdelingschap en integratie heeft Spinoza niet alleen in zijn leven opgelost, maar in het Theologisch-politiek Traktaat legt hij ook uit hoe Nederland toen succesvol met vreemdelingen omging en zo de basis voor zijn Gouden Eeuw legde. Net als in de zeventiende eeuw kent Nederland nu veel ‘vreemdelingen’. Inmiddels heeft nu weer ongeveer de helft van de Amsterdamse bevolking een ‘migratie-achtergrond’. Laten Spinoza’s ervaring en analyses zich vertalen naar de huidige tijd?

Op zondag 25 november proberen we vanuit verschillende richtingen die vraag te beantwoorden. Spinoza’s achtergrond als vluchteling/vreemdeling, zijn filosofie, en de demografie van Amsterdam zullen zowel vanuit de geschiedenis als de actualiteit belicht worden. De middag zal worden geopend door Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam. 

Sprekers:

Prof.dr. Irene Zwiep (UVA) is hoogleraar van de Leerstoelgroep Hebreeuwse, Aramese en Syrische talen en culturen aan de Universiteit van Amsterdam. Haar onderzoek concentreert zich op Joodse culturele en intellectuele geschiedenis vanaf de Middeleeuwen, met nadruk op de Verlichting en de negentiende eeuw.

Dr. Pooyan Tamimi Arab (UU) is universitair docent religiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht. In zijn onderzoek richt hij zich op betwiste afbeeldingen, Islam en religieuze diversiteit in Nederland. In de recente publicatie "Amplifying Islam in the European Soundscape" onderzoekt hij hoe Islamitische geluiden in Nederland de culturele normen uitdagen en in hoeverre deze gereguleerd worden door de Nederlandse grondwet en overheid. 

Drs. Luc Panhuysen is historicus en werkte tien jaar als journalist bij het Parool en de Groene Amsterdammer. Hij schreef diverse historische publicaties over Rousseau, Lord Byron, de wederdopers, Jan van Leiden, Johan en Cornelis de Witt en het rampjaar 1672.

Praktische zaken

Het programma duurt van 12.00 (deuren open 11.30) tot ongeveer 16.00 uur. Kaarten (€15/€10 (studenten), exclusief administratiekosten) zijn verkrijgbaar via Ticketmaster. Voor het bestellen via de website is het nodig een account aan te maken. U kunt ook terecht bij winkels van Primera voor kaarten in de voorverkoop. Zoals altijd zullen er op de dag zelf vanaf 11.30 ook kaarten aan de kassa van Paradiso te krijgen zijn. 

Eerdere edities

2017: Spinoza en de oneindigheid
Vincent Icke, Jeroen Bartels, Floris Cohen 
(o.l.v. Karianne Marx)

2016: De actualiteit van Spinoza's politieke filosofie
Piet Steenbakkers (lancering spinozaweb.org) Henri Krop (inleiding), Tinneke Beeckman,
David Kenning, Nelleke Noordervliet (o.l.v. Karianne Marx)

2015: Spinoza - Collectief of individu?
Frits Bolkestein (opening), Piet Steenbakkers, Charlotte Hemelrijk, Alex Brenninkmeijer
(o.l.v. Karianne Marx)

2014: Spinoza en Koerbagh - provo’s van de Gouden Eeuw?
Kajsa Ollongren (opening), Bart Leeuwenburgh, Henri Krop, Hedy d'Ancona
(o.l.v. Karianne Marx)

2013: De Groene Spinoza, Spinoza en duurzaamheid
Frans van der Avert (opening), Arnold Heertje, Marjan Minnesma
(o.l.v. Catharina Rinzema)

2012: Spinoza en de Revolutie van het Denken
Eberhard van der Laan (opening), Jonathan Israel, Arnon Grunberg
(o.l.v. Carien de Jonge)

2011: Spinoza en de Vrije wil
Carolien Gehrels (opening), Jan Knol, prof.mr. Eugène Sutorius, Boris van der Ham
(o.l.v. Carien de Jonge)

2010: Spinoza en het Verschil
Ed van Thijn (opening), Piet Steenbakkers, Ahmed Marcouch
Rob Hartmans (column/gespreksleider)

2009: Spinoza en de Liefde
Piet Steenbakkers, Kees Schuyt, Martin Simek, Caroline Gehrels (slotwoord)

2008: Vrij zijn, hoe doe je dat?
Caroline Gehrels (opening), Jeroen Bartels, Hans Achterhuis
(o.l.v. Rob Hartmans)