Johannes van Vloten, de man die Spinoza weer op de kaart zette
Op 12 november a.s. organiseert de Amsterdamse Spinoza Kring een lezing in de OBA (Openbare Bibliotheek Amsterdam). De lezing zal worden gehouden door Remieg Aerts, emeritus hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de UVA en lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.
De titel van de lezing is : Een strijdbaar activist: Johannes van Vloten en de noodzaak van vrijheid van denken
Johannes van Vloten (1818 - 1883) kwam uit een geslacht van predikanten en was aanvankelijk zelf ook theoloog, maar mede onder invloed van zijn kennismaking met Spinoza brak hij al snel met de verouderde kerk en werd vrijdenker. Hij geloofde sterk in de vooruitgang van de mensheid door onderwijs, vrije wetenschap en literatuur. Van Vloten zette zich in voor maatschappelijke hervormingen, voor arbeiders, vrouwen en voor vrijheid van denken. Dit alles onder het motto: ‘Vrijheid van denken is de enige waarborg voor vrijheid van leven.’ Hij is een van de grondleggers van de humanistische beweging in Nederland.
Hij heeft tevens een zeer belangrijke rol gespeeld bij de herwaardering in Nederland van het denken van Spinoza. Zo publiceerde hij in 1862 het eerste serieuze Nederlandse boek over de filosoof: Benedictus Spinoza, naar leven en werken, in verband met zijnen en onzen tijd geschetst. Daarnaast schreef hij ruim zestig artikelen over Spinoza en was hij degene die Spinoza’s tot dan toe onbekende Korte Verhandeling van God, de Mensch en deszelvs welstand ontdekte en uitgaf. Van Vloten was bovendien een van de twee bezorgers van een nieuwe editie van Spinoza’s Opera Omnia, die tot in de twintigste eeuw gezaghebbend was, terwijl hij een van de drijvende krachten was achter de opdracht voor het Spinoza-standbeeld in Den Haag, dat in 1880 onthuld werd.
Van Vloten keerde zich fel tegen de in zijn tijd liberaal-religieuze interpretatie van Spinoza, die onder vrijzinnige theologen populair was en legde sterk de nadruk op diens atheïsme, rationalisme, humanisme en naturalistische moraal.
Na afloop van de lezing kunnen er vragen worden gesteld aan de spreker.
Datum : 12 november 2025
Aanvang : 19:30 uur (zaal open 19:15 uur)
Locatie : Forumzaal van de OBA ( 6e etage), Oosterdokskade 143 Amsterdam
Spreker : Remieg Aerts
Onderwerp : Johannes van Vloten en de noodzaak van vrijheid van denken
Aanmelden: Deze lezing is speciaal georganiseerd voor onze Vrienden (de donateurs van de ASK), het maximaal aantal aanmeldingen was bereikt, maar er zijn nu extra plaatsen beschikbaar gekomen.
Wees er snel bij! Lezers van deze nieuwsbrief kunnen zich hiervoor aanmelden door een e-mail te sturen naar