Studiegroepen

---------------

 > Ethica 

In deze reeks van vijf avonden staat per bijeenkomst één van de 5 delen van de Ethica centraal, zodat we in 5 maanden de Ethica als geheel bespreken. Dit is dus geen bespreking in detail en op een specifiek thema, maar een overzicht van het werk en de belangrijkste en meest opvallende stellingen. De bijeenkomsten zijn bedoeld voor wie al enigszins vertrouwd is met de hoofdlijnen en terminologie van Spinoza, bijvoorbeeld door één van onze introductiecursussen. Het doel is inzicht te geven in de opbouw en argumentatielijn van de Ethica. 

Per bijeenkomst wordt aangegeven welke stellingen we zullen bespreken, zodat de deelnemers zich bij het lezen van de Ethica kunnen voorbereiden. Er is geen voorgeschreven vertaling van de Ethica om te gebruiken, alle vertalingen zijn welkom.

De Ethica (in 5 bijeenkomsten)

--------------- 

> Spinoza en de Waere Vrijheid

In 1672, als de Republiek der Verenigde Nederlanden van drie kanten wordt aangevallen, is Spinoza nog net geen veertig jaar oud. Hij is een beroemd en berucht wijsgeer en hij wil gaan protesteren. Tegen de extreme wreedheid waarmee Johan en Cornelis de Witt in die het zomer worden vermoord, tegen het dreigende verlies van verworven vrijheid: “Ultimi Barbarorum”, een spandoek met deze woorden wil Spinoza (volgens de biografen) tonen bij het Groene Zoodje, de plaats waar de Gebr. De Witt aan hun voeten waren opgehangen aan een wipgalg.

Een feit is dat bijna heel Spinoza’s volwassen leven zich afspeelt in die periode van de Waere Vrijheid (1650 – 1672). Hij is aanvankelijk koopman in Amsterdam, samen met zijn broer in het bedrijf van zijn vader. Ze gaan failliet …Spinoza gaat studeren: Latijn en filosofie, geïnspireerd door zijn leermeester Franciscus vanDen Enden. Zijn 1e gepubliceerde boek is een geheel eigen verwerking van de filosofie vanDescartes, op wiskundige wijze gedemonstreerd (zoals later ook de Ethica). Zijn 2e boek, de Tractatus Theologico-Politicus kan opgevat worden als een verdediging van het regentendom,door de afwijzing van religieuze inmenging in de politiek, naast een diepgaande Bijbelkritiek.

Wij willen Spinoza plaatsen in zijn tijd, zowel in maatschappelijke als intellectuele zin (voorgangers, tijdgenoten). We beginnen met de grote crisis van 1672 en schetsen een beeld van de meest welvarende periode van de Republiek: die der Waere Vrijheid. Daarna willen we een blik werpen op Spinoza’s leerperiode  bij F. van den Enden en zijn 1e (niet-gepubliceerde) geschrift. Aan de hand van zijn persoonlijke correspondentie bestuderen we zijnperiode als volwassen wijsgeer (1663 – 1677). En waarom maakte hij die nooit opgehelderdereis naar Utrecht in 1673?

Tot slot willen we het leven en de gewelddadige dood van de gewezen jezuïet van den Enden behandelen en in een stadswandeling door Amsterdam de belangrijke plaatsen voor Spinoza en de Waere Vrijheid bezoeken.

Onderwerpen per les:

1. 1672 Radeloos, reddeloos, redeloos. Het Rampjaar.
2. Spinoza’s begin als denker: Tractatus de Intellectus Emendatione.
3. Correspondentie met tijdgenoten.
4. Tocht naar Utrecht 1673 – Levenseinde F. van den Enden.
5. Wandeling door het Amsterdam van de Waere Vrijheid.