De onderstaande boekbeschrijvingen, gegevens en afbeeldingen zijn overgenomen van de websites van de respectievelijke uitgeverijen en vallen daarom als zodanig niet onder de verantwoordelijkheid van de ASK.
Met de onderstaande opsomming pretendeert de ASK niet volledigheid na te streven.
Spinoza: Staatkundige verhandeling
Vertaling: Karel D’huyvetters
In de Staatkundige verhandeling (Tractatus politicus) onderzoekt Spinoza de grondslagen van de politiek. Uit de natuur van de mens leidt hij af dat de democratie uiteindelijk de enig goede staatsvorm is. Met zijn inzicht dat de veiligheid en de vrijheid van de burger in autoritaire staatsvormen als de monarchie niet gewaarborgd kunnen worden, was Spinoza zijn tijd ver vooruit. Deze verhandeling vormt dan ook, hoewel onvoltooid, een hoogtepunt van zijn maatschappelijk denken.
Deze uitgave van de Staatkundige verhandeling - de eerste sinds 1901 en gebaseerd op recente tekstkritische uitgaven van de Latijnse tekst - is vertaald en van aantekeningen voorzien door Karel D’huyvetters, en ingeleid door Jonathan I. Israel.
Uitgeverij Wereldbibliotheek, maart 2014
296 blz, ISBN 978-90-284-2556-9
€ 24,90
Spinoza: Ethica
Vertaling: Corinna Vermeulen
In de Bibliotheek van het Vaticaan deed de Nederlandse filosoof en historicus Leen Spruit eind 2010 een spectaculaire ontdekking: hij vond het verloren gewaande handschrift van Spinoza's Ethica. Op basis van dit manuscript verschijnt het 'boek der boeken' van de moderne filosofie nu in nieuwe vertaling.
Benedictus de Spinoza is een de grootste Nederlandse filosofen, wegbereider van de moderne wijsbegeerte en aanjager van de Verlichting. Zijn Ethica voltooide hij twee jaar voor zijn dood, in 1675. Om problemen met het kerkelijk gezag te voorkomen besloot hij het werk pas na zijn dood uit te laten geven. Begin 1678 verscheen het in druk, geredigeerd door Spinoza's vrienden. Het oorspronkelijke handschrift werd na uitgave weggegooid, maar een vriend kopieerde het woord voor woord. Tot nu toe nam men aan dat deze kopie ook verloren was gegaan. Eind 2010 vond Leen Spruit het overgeschreven handschrift echter terug in het archief van de rooms-katholieke Inquisitie. Omdat de tekst op een aantal kleine maar belangwekkende punten afwijkt van de Ethica zoals wij die tot dusver kenden, bezorgde Leen Spruit in augustus 2011 samen met zijn collega Pina Totaro voor Uitgeverij Brill een integrale editie van het manuscript in het Latijn. De publiekseditie in hedendaags Nederlands verschijnt in samenwerking met Brill in juni 2012 bij Uitgeverij Boom.
Uitgeverij Boom, juni 2012
320 blz, ISBN 978-94-610-5753-2
€ 39,90
Spinoza: Korte Verhandeling van God, de mens en zijn welstand
Hertaling en redactie van Rikus Koops [parallelle uitgave]; voorwoord van Wim Klever.
De Korte Verhandeling van Spinoza is een vroege versie van zijn Ethica (1677) en daarom van grote waarde. De tekst werd aanvankelijk rond 1660 in het Latijn geschreven, maar deze is later door zijn vrienden vertaald, vermoedelijk onder redactie van Spinoza zelf. In tegenstelling tot de Ethica is het boek niet opgesteld in een 'geometrische trant', maar als doorlopende tekst. De meeste elementen uit Spinoza's systeem zijn al tegenwoordig in dit geschrift: de mens als oorzakelijk gedetermineerd natuurwezen, onderworpen aan allerlei aandoeningen, maar ook in staat om door toenemend inzicht tot geluk te komen en tot liefde voor de natuur, waarvan het bestaan samenvalt met God.
Deze editie biedt parallel aan de 17de eeuwse tekst een zeer leesbare geannoteerde hertaling. Het origineel is integraal weergegeven met alle voetnoten, margeteksten en appendices. Dit geeft de lezer volledige toegang tot de brontekst. De hertaling is voorzien van vele verhelderende aantekeningen. Bovendien is er een uitgebreide analyse gemaakt van de waarde en relevantie van de Korte Verhandeling, waarin onder meer de ontdekking, de samenstelling en het ontstaan van de tekst worden beschreven.
Een schematische vergelijking met de Ethica maakt deze editie tot een uniek hulpmiddel bij het bestuderen van de ontwikkeling van Spinoza's denken. De lezer krijgt zo een goed beeld van de inhoudelijke waarde van de Korte Verhandeling die, zoals uit de analyse blijkt, zeer dicht bij de Ethica staat.
Uitgeverij Parthenon, 2012
316 blz, ISBN 978-90-795-7835-1 (paperback) 29,90; ISBN 978-90-795-7836-8 (hardcover) 39,90
Leen Spruit & Pina Totaro: The Vatican Manuscript of Spinoza's Ethica
Brill authors Leen Spruit and Pina Totaro discovered the original manuscript of Spinoza's Ethica in the Vatican library. This spectacular discovery attracted a lot of media attention.
The Vatican codex, which contains the complete text of Spinoza's Ethics, is the only surviving manuscript of this work and constitutes a document of great importance. On 23 September 1677, it was handed over to the Roman Holy Office by Spinoza's former friend Niels Stensen who had converted to Catholicism in 1667. Thus, it predates the publication of the Opera Posthuma, which is dated 1677, but which did not in fact appear until the first months of 1678. Recent research and fresh documentation allow us to determine the several stages of the manuscript's life before it reached Rome, where it was kept in the Archive of the Holy Office, and subsequently, transferred to the Vatican Apostolic Library, in 1922.
Uitgeverij Brill, 2011
318 blz, ISBN 978-90-042-0926-8
€ 99
Inhoudsopgave
Spinoza: Korte verhandeling over God, de mens en zijn geluk
Hertaald en van commentaar en noten voorzien door Jan Knol
Spinoza schreef de Korte verhandeling over God, de mens en zijn geluk op verzoek van zijn vrienden, zodat zij zijn redeneringen beter konden bestuderen. In hun enthousiasme vertaalden enkelen van hen Spinoza's Latijnse tekst naar het Nederlands. Het Latijnse manuscript is verloren gegaan, maar die 17de-eeuwse Nederlandse vertaling is in de 19de eeuw teruggevonden.
Korte verhandeling over God, de mens en zijn geluk uit circa 1660 is waarschijnlijk Spinoza's eerste geschrift. Het kan worden gezien als een eerste poging om zijn visie op God, de mens en zijn geluk op papier te zetten, maar van publicatie zag hij af. Zijn gedachten evolueerden zo, dat hij besloot opnieuw te beginnen. Zodoende ontstond zijn hoofdwerk Ethica en bleef de Korte verhandeling onvoltooid.
Nu wordt dit belangrijke eerste geschrift eindelijk in een moderne hertaling uitgegeven. De hoofdtekst gaat vergezeld van het commentaar dat Spinoza zelf in het manuscript van de vertaling er later nog heeft bijgeschreven. Bij dit geheel geeft Jan Knol uitleg en commentaar. Zo biedt de Korte verhandeling de geoefende lezer een aantrekkelijke kennismaking met de tijdloze filosofie van Spinoza. Deze omvat alles en helpt ons nadenken over hedendaagse brandende vragen over godsdienst, ecologie, psychologie, sociologie, politiek en vooral ook ethiek.
Uitgeverij Wereldbibliotheek, 2011
234 blz, ISBN 978-90-284-2395-4
€ 22,90
Spinoza: Verhandeling over de verbetering van het verstand
Vertaald, ingeleid, van aantekeningen en een nawoord voorzien door Theo Verbeek
Baruch de Spinoza (1632-1677) is de eigenzinnige, doelbewuste en onverschrokken denker bij uitstek. De vader van de Verlichting is hij genoemd, een monument voor de vrijheid van denken. De Verhandeling over de verbetering van het verstand (Tractatus de intellectus emendatione) en over de weg waarlangs dit het beste tot de ware kennis der dingen kan geraken behoort tot Spinoza's vroege werken, evenwel pas verschenen na zijn dood in 1677, en onvoltooid gebleven. De Verhandeling is als een inleiding tot de filosofie, waarin de afstand tussen de gewone lezer en de filosofie wordt overbrugd. Spinoza presenteert zijn traktaat als een kleine natuurgeschiedenis van de geest en diens ideeën. Zijn eigenlijke methode is niet zozeer gericht op de verbetering maar veeleer op een bevrijding of 'emancipatie' van het verstand.
De onvermijdelijke geboorte van de Verlichting kondigt zich aan.
Historische Uitgeverij, 2010
152 blz, ISBN 978-90-655-4059-1
€ 18,50
Spinoza: Ethica
Vertaling Henri Krop
Weinig filosofen zijn zo diep verafschuwd en zozeer bewonderd als Benedictus de Spinoza (1632-1677). De hele 18de eeuw door luidt de kritiek dat zijn 'wetenschappelijke' filosofie de godsdienst en daardoor de maatschappij vernietigt. Thorbecke wordt nog door zijn vader gewaarschuwd vooral niet van zijn belangstelling voor Spinoza blijk te geven, omdat die zijn academische carrière wel eens in gevaar zou kunnen brengen. Wanneer na het midden van de 19de eeuw een objectievere bestudering van Spinoza's werk op gang komt, ontstaan er elkaar heftig bestrijdende scholen. Ook ontstaat er een debat over de interpretatie van de Ethica dat tot op heden voortwoedt.
De Ethica is een opmerkelijk boek. Hoewel het is opgebouwd als een leerboek voor wiskunde, schreef Spinoza het vooral om zijn publiek dit levensdoel voor ogen te stellen: de mens moet zichzelf zijn, zich niet passief door zijn emoties laten meesleuren, maar zijn vermogens actief versterken en tot inzicht komen in zichzelf en in de noodzakelijke samenhang van de wereld. Alleen dan kan een mens gelukkig worden. Want 'vrij' is alleen diegene die rationeel zijn eigenbelang nastreeft en overeenkomstig de wetten van zijn natuur handelt.
Uitgeverij Bert Bakker, 2012 (6e herz. druk)
632 blz, ISBN 978-90-351-3766-0
€ 17,50
Spinoza: Ethica
Vertaling Nico van Suchtelen
Dit hoofdwerk van de in 1632 te Amsterdam geboren wijsgeer is een cultuurbezit van wereldwaarde geworden. Al de draden van het denken van onze Gouden Eeuw komen er in samen: zowel het blijmoedige vertrouwen op de kracht der rede, als de fijne zielkundige blik op de mens en zijn morele plichten.
Voor tallozen is dit boek, ook na drie eeuwen, een onvervangbare levensleider gebleken. Ondanks de betoogtrant op meetkundige wijze, heeft het niet alleen op latere filosofen, maar ook op dichters als Goethe, Heine, Wordsworth, Gorter en Verwey invloed uitgeoefend.
Uitgeverij Wereldbibliotheek,
335 blz, ISBN 978-90-284-1504-1
€ 22,90
Spinoza: Theologisch-politieke verhandeling
Vertaling Wim Klever
Heeft Christendom niet alles met politiek te maken? Kan men wel christen zijn zonder mee te bouwen aan de welzijnsstaat voor ieder? In zijn revolutionaire Theologisch-politieke verhandeling (1670) geeft de hooggeleerde Spinoza een uitdagend, maar overtuigend antwoord op basis van een historische analyse van de bijbel en een theoretische bewijsvoering: godsdienst als politiek gerealiseerde rechtvaardigheid en naastenliefde.
Dit boek, zo menigmaal verguisd en verketterd, heeft niets aan actualiteit ingeboet en is een rijke inspiratiebron voor levensbeschouwelijke en politieke vernieuwing. De licht ingekorte tekst wordt hier in een nieuwe vertaling toegankelijk gemaakt en van helder commentaar voorzien.
Uitgeverij Eburon, 2010
402 blz, ISBN 978-90-597-2401-3
€ 35
Spinoza: Theologisch-politiek traktaat
Vertaling F. Akkerman e.a.
In zijn Theologisch-politiek traktaat ontwierp Spinoza een strategie tot bevrijding van de samenleving en de cultuur uit dogmatische verstarring en politieke knechting. Stelde hij in de Ethica dat die bevrijding slechts in de politieke gemeenschap, de civitas, kan worden nagestreefd, in zijn Theologisch-politiek traktaat onderzoekt Spinoza de sociale samenleving en wijst hij een uitweg uit de impasse waarin de godsdienst en de politiek verkeerden. Alleen een door de filosofie gestuurde nieuwe houding tegenover beide kan een oplossing brengen. De twee boeken, de Ethica en het Theologisch-politiek traktaat, vullen elkaar dus aan.
In het Traktaat wordt een nieuwe methode van bijbelstudie uiteengezet en een nieuwe visie ontwikkeld op zulke centrale religieuze begrippen als openbaring, uitverkiezing, de Wet, het wonder en de ceremoniën. In het strikt politieke deel bepleit Spinoza op grond van een originele opvatting van het natuurrecht een onbelemmerde vrijheid van meningsvorming en -uiting. Vrijheid is in zijn ogen een kracht ten goede, een virtus, en hij komt dan ook tot de slotsom dat de democratische staatsvorm de meest wenselijke is.
Uitgeverij Wereldbibliotheek,
458 blz, ISBN 978-90-284-1773-1
€ 49,90
Spinoza: Korte geschriften
Vertaling F. Akkerman e.a.
Deze bundel omvat vijf korte geschriften van Spinoza. Enige daarvan zijn sedert zijn dood voor het Nederlandse publiek vrijwel ontoegankelijk geweest. Bij lezing blijken zij evenwel een belangrijke bijdrage te vormen tot begrip van zijn denkwereld; en tegelijk bevatten ze al de aankondigingen van zijn hoofd-moment in de geschiedenis van de wijsbegeerte.
Uitgeverij Wereldbibliotheek, 1982
536 blz, ISBN 978-90-284-1464-8
€ 27,25
Spinoza: Briefwisseling
Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door F. Akkerman, H.G. Hubbeling en A.G. Westerbrink
Benedictus de Spinoza (1632-1677) is zonder twijfel de bekendste en oorspronkelijkste denker, die de Lage Landen hebben voortgebracht. Voor zichzelf en zijn medemensen wilde hij het ware geluk vinden en hij ontwierp een volledig denkstelsel op monistische grondslag om te bewijzen dat grondige kennis van mens, wereld en God of Natuur (zoals hij zich herhaaldelijk uitdrukte), tot dit hoogste geluk kan leiden. Zoals in de Gouden Eeuw wel meer gebeurde, ontwikkelde Spinoza zijn leer in wiskundige trant, een methode die niet voor ieder even gemakkelijk te volgen is. Verscheidene tijdgenoten vroegen hem dan ook om een andere verklaring van zijn stellingen en opvattingen. De wijze waarop hij de vragen uit zijn vriendenkring beantwoordde en de argumenten van zijn bestrijders weerlegde is zo helder, dat zijn brieven ook nu nog aan niet-wijsgerig geschoolde lezers een inzicht in zijn grondgedachten kunnen geven.
Tot dit inzicht wordt in de hier aangeboden uitgave van Spinoza's Briefwisseling bovendien niet weinig bijgedragen door de inleiding, die een eenvoudige uiteenzetting over 's wijsgeers leven, leer en actuele betekenis behelst; alsmede door de waardevolle aantekeningen over elke correspondent en bij de inhoud van de afzonderlijke brieven.
De opzet van de uitgever is geweest, de briefteksten - de meest werden oorspronkelijk in het Latijn geschreven - in alle opzichten voor moderne Nederlandse lezers toegankelijk te maken. In de toelichtende gedeelten werden geleerde discussies vermeden. Anderzijds zullen kenners er wel herhaaldelijk een geheel nieuwe visie op bepaalde kwesties en menig tot dusver onbekend detail in aantreffen, evenals talrijke verbeteringen van en aanvulling op voorgaande buitenlandse edities, die dit werk ook bij vakstudie onmisbaar maken.
Veel is er uit deze Briefwisseling te leren aan boeiende en wetenswaardige bijzonderheden over het leven in de 17de eeuw en de vraagstukken, die de erflaters van onze hedendaagse beschaving tóen bezig hielden. Maar bovenal treedt 'tussen de regels door' een bewonderenswaardig mens naar voren, die zijn woorden schijnbaar moeiteloos naar zijn wisselende stemming weet te kiezen; die kan mopperen op zijn vrienden, maar ze ook hartelijk weet te bemoedigen; die losjes over nieuwtjes van de dag schrijft of snijdend zijn verontwaardiging over onbillijkheden lucht; kortom, een even geestkrachtig als openhartig en trouw man, die onverstoorbaar, zelfbewust voortgaat op zijn onderzoekingstocht naar de kenmerken van het ware.
Uitgeverij Wereldbibliotheek, 1982
544 blz, ISBN 978-90-284-1597-3
€ 39,90
Henri Krop: De draagbare Spinoza
Deze selectie uit het werk van Spinoza toont de hedendaagse lezer de verrassende actualiteit van de denkbeelden van een van de markantste zeventiende-eeuwse filosofen. Baruch de Spinoza was een belangrijke voorloper van het moderne denken.
Vooruitlopend op de Verlichting en de scheiding tussen kerk en staat, ontwikkelde Spinoza (1632-1677) een nieuwe filosofie vanuit het voor die tijd radicale principe dat alleen het hier-op-de-wereld-zijn van belang is en als zodanig de enige bron vormt van ethische waarden en politieke verplichtingen. De invloed van Spinoza op de bijbelwetenschap, de wetenschappelijke psychologie en de staatsleer is groot geweest.
Uitgeverij Bert Bakker, 2008
268 blz, ISBN 978-90-351-3300-6
€ 15
Herman De Dijn: De uitgelezen Spinoza
Spinoza's denken is geconcentreerd op de vraag naar de weg of wegen tot het heil. Dit blijkt reeds uit de beginbladzijden van zijn Inleiding tot de filosofie (Traktaat over de verbetering van het verstand), die in De Uitgelezen Spinoza zijn opgenomen. In zijn meest bekende werk, de Ethica, verloopt de weg naar het heil via een theoretisch-wetenschappelijke kennis van de natuur, meer bepaald van de mens als onderdeel daarvan. Uit zijn andere meesterwerk, het Theologisch-politiek traktaat, blijkt dat Spinoza nog een tweede heilsweg aanvaardt, de weg van een uitgezuiverde, joods-christelijke religie: dit is de weg voor wie niet tot de filosofie is geroepen. In dit werk ontwikkelt Spinoza een verbluffend nieuwe godsdienstwetenschap waarin hij het fundamenteel onderscheid aantoont tussen theoretisch denken en godsdienst. Ook van dit meesterwerk zijn hier enkele centrale hoofdstukken opgenomen en van commentaar voorzien.
In de reeks Uitgelezen Filosofen worden de belangrijkste filosofen uit de geschiedenis van de wijsbegeerte voorgesteld door middel van een ruime bloemlezing uit hun geschriften. De inleiding en de toelichtingen situeren de filosoof in zijn tijd, maar gaan eveneens in op de vraag naar de relevantie van zijn denken voor onze tijd.
Uitgeverij Lannoo (i.s.m. Uitgeverij Boom), 2000
328 blz, ISBN 978-90-209-3787-9
€ 16,50